برزنجی مدنیبرزنجی مدنی، عنوان شماری از مفتیان شافعی مدینه از قرن یازدهم تا چهاردهم که نسبشان به سادات برزنجی می‌رسد. که در ذیل برخی از مشاهیر برزنجی مدنی ذکر می‌شود. ۱ - محمدبن عبدالرسولمحمد بن عبدالرسول، مفتی، مدرس و شافعی مدینه و سرسلسله برزنجیان مدنی. در ۱۰۴۰ در برزنجه به دنیا آمد، علوم مقدماتی را نزد پدر فرا گرفت و سپس از ملاّ شریف گورانی و ابراهیم گورانی دانش آموخت. [۱]
محمدامین زکی، تاریخ السلیمانیة، ج۱، ص۲۷۷، بغداد۱۳۷۰/۱۹۵۱.
[۲]
محمد خلیل بن علی مرادی، سلک الدرّر فی اعیان القرن الثانی عشر، ج۴، ص۶۶، بغداد (بی تا).
طریقت و سلوک را از احمد قلشائی اخذ کرد، سپس به همدان، بغداد، دمشق، قاهره، مکه و مدینه سفر کرد و از علمای آن‌جا علم آموخت. پس از پایان مسافرتهای علمی و تکمیل تحصیلات، در مدینه اقامت کرد و به تدریس و تألیف پرداخت [۳]
محمد خلیل بن علی مرادی، سلک الدرّر فی اعیان القرن الثانی عشر، ج۴، ص۶۶، بغداد (بی تا).
[۴]
محمدامین زکی، تاریخ السلیمانیة، ج۱، ص۲۷۷، بغداد۱۳۷۰/۱۹۵۱.
[۵]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۶، ص۲۰۴، بیروت ۱۹۷۰.
و نیز به بالاترین مقام فتوای شافعیان مدینه نائل شد. [۶]
عبدالکریم مدرس، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین، ج۱، ص۳۶۹، ترجمة احمد حواری نسب، تهران ۱۳۶۹ ش.
برزنجی از نظر مقام و توانایی علمی، چنان بود که علمای عصرش وی را «مجدِّد» قرن یازده نامیده اند. [۷]
محمد خلیل بن علی مرادی، سلک الدرّر فی اعیان القرن الثانی عشر، ج۴، ص۶۶، بغداد (بی تا).
[۸]
محمدامین زکی، تاریخ السلیمانیة، ج۱، ص۲۷۸، بغداد۱۳۷۰/۱۹۵۱.
۱.۱ - آثارآثار باقی‌مانده از وی را تا شصت تألیف برشمرده اند؛ از آن جمله است: انهارالسلسبیل، در شرح انوارالتنزیل بیضاوی؛ الاشاعه فی اشراط الساعة؛ قدح الزند فی رد جهالات الهند؛ الاعجوبة فی اعمال المکتوبة. [۹]
ج ۲، ستون ۳۰۲ـ۳۰۳، اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵ ـ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۰]
محمدامین زکی، تاریخ السلیمانیة، ج۱، ص۲۷۸، بغداد۱۳۷۰/۱۹۵۱.
اوهمچنین کتاب الجانب الغربی فی حلّ مشکلات ابن العربی راکه شیخ محمد مظفّر از مردم برزنجه به خواهش سلطان سلیم نگاشته بود، از کُردی به عربی برگرداند. [۱۱]
محمدامین زکی، تاریخ السلیمانیة، ج۱، ص۲۷۸، بغداد۱۳۷۰/۱۹۵۱.
[۱۲]
محمدامین زکی، تاریخ السلیمانیة، ج۱، ص۲۸۰، بغداد۱۳۷۰/۱۹۵۱.
۱.۲ - درگذشتمحمدبن عبدالرسول در ۱۱۰۳ در گذشت. [۱۳]
هدیة العارفین، ج ۲، ستون ۳۰۲ـ۳۰۳، اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵ ـ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۴]
محمدامین زکی، تاریخ السلیمانیة، ج۱، ص۲۷۸، بغداد۱۳۷۰/۱۹۵۱.
۲ - زین العابدین جعفربن حسن بن محمدزین العابدین جعفر بن حسن بن محمد، علامه، فقیه، ادیب، و مفتی شافعی مدینه و نوادة محمدبن عبدالرسول. در ۱۱۰۲ در مدینه به دنیا آمد. نزد پدرش و علمایی چون سیدمحمد حیواة سندی و سید مصطفی بکری علم آموخت و در فقه و ادبیات عرب چندان متبحّر شد که علمای معاصرش وی را ابن فارض عصر می‌خواندند. [۱۵]
عبدالرحمن بن حسن جبرتی، تاریخ عجایب الا´ثار فی التراجم و الاخبار، ج۱، ص۴۰۳، بیروت (بی تا).
[۱۶]
بابا مردوخ روحانی، تاریخ مشاهیر کرد، ج۱، ص۲۴۳، تهران ۱۳۶۴ ش.
پس از تکمیل تحصیلات، بیش از بیست سال مفتی شافعیان مدینه و مدرس و خطیب مسجد نبوی شد. [۱۷]
محمد خلیل بن علی مرادی، سلک الدرّر فی اعیان القرن الثانی عشر، ج۴، ص۶۶، بغداد (بی تا).
[۱۸]
عبدالرحمن بن حسن جبرتی، تاریخ عجایب الا´ثار فی التراجم و الاخبار، ج۱، ص۴۰۳، بیروت (بی تا).
وی مدّت بیست سال در رأس فتوای شافعیان بود و تاریخ درگذشت او را در فاصله سالهای ۱۱۷۷تا۱۱۸۴ ذکر کرده اند. ۱.۱ - آثاراز جمله آثار اوست: مولد النبیّ و قصّة المعراج؛ جایة الکرب باسماء اصحاب سید العجم و العرب که موضوع آن نامهای صحابة حاضر در جنگ بدر و اُحد است. [۱۹]
عبدالکریم مدرس، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین، ج۱، ص۱۰۷، ترجمة احمد حواری نسب، تهران ۱۳۶۹ ش.
[۲۰]
ج ۱، ستون ۲۵۶، اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵ ـ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۲۱]
ج ۱، ستون ۳۴۹، اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۳، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۳ - جعفر بن اسماعیل بن زین العابدین جعفرجعفر بن اسماعیل بن زین العابدین جعفر، مورخ، ادیب و مفتی شافعیان در مدینه. در ۱۲۵۰ زاده شد. برای تحصیل به ازهر مصر رفت [۲۲]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۲، ص۱۲۲، بیروت ۱۹۷۰.
و در ۱۲۷۱ به مدینه برگشت و در آن‌جا تحصیلات خود را به پایان رساند.
در۱۲۷۷، پس از پدرش، مفتی و مدرس شافعیان شد. سپس به استانبول، و پس از آن به یمن رفت و به مدت شش سال قاضی صنعا بود. آنگاه از قضا کناره گرفت و به مدینه بر گشت. در۱۳۰۷، مجدداً قاضی سیواس شد و دو سال در آن سمت باقی ماند. از آن پس تا ۱۳۱۷، زمان وفاتش، در مدینه مفتی و مدرس بود. [۲۳]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۲، ص۱۲۲، بیروت ۱۹۷۰.
[۲۴]
عبدالکریم مدرس، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین، ج۱، ص۱۰۷، ترجمة احمد حواری نسب، تهران ۱۳۶۹ ش.
[۲۵]
بابا مردوخ روحانی، تاریخ مشاهیر کرد، ج۲، ص۶۲، تهران ۱۳۶۴ ش.
۱.۱ - آثاراز او تألیفاتی باقی‌مانده است، از جمله: نزهة الناظرین، در تاریخ مسجدالنّبی؛ [۲۶]
سلک الدرّر فی اعیان القرن الثانی عشر، بغداد (بی تا).
الکواکب الانور، در شرح مولد النبّی و قصة المعراج جَدش زین العابدین جعفر. [۲۷]
عمررضا کحاله، معجم المرجوع کنید به لفین، ج۳، ص۱۳۴ـ۱۳۵، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۳۷۶).
[۲۸]
ج ۱، ستون ۲۵۷، اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵ ـ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۲۹]
بابا مردوخ روحانی، تاریخ مشاهیر کرد، ج۱، ص۲۴۷، تهران ۱۳۶۴ ش.
[۳۰]
عبدالکریم مدرس، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین، ج۱، ص۱۰۷، ترجمة احمد حواری نسب، تهران ۱۳۶۹ ش.
۴ - احمدبن اسماعیل بن جعفراحمد بن اسماعیل بن جعفر، ادیب، عالم، و مفتی شافعی مدینه. در مدینه به دنیا آمد. علوم متداول را در همان‌جا فرا گرفت و برای تکمیل تحصیلات به مصر رفت و پس از پایان تحصیلات به مدینه برگشت و مفتی شافعیان و مدرس حرم مدینه شد. [۳۱]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۱، ص۹۹، بیروت ۱۹۷۰.
سپس به نمایندگی از مدینه برای مجلس نمایندگان عثمانی انتخاب شد و به استانبول رفت. با شروع جنگ جهانی اول، به دمشق مهاجرت کرد و در آن‌جا ساکن شد. [۳۲]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۱، ص۹۹، بیروت ۱۹۷۰.
وی در۱۳۳۷ درگذشت. ۱.۱ - آثاراز جمله آثار اوست: مناقب علی بن ابیطالب (علیه‌السلام)؛ النظم البدیع فی مناقب اهل البقیع؛ النصیحة التامة لملوک الاسلام و العامة. [۳۳]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۱، ص۹۹، بیروت ۱۹۷۰.
[۳۴]
عبدالکریم مدرس، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین، ج۱، ص۷۳، ترجمة احمد حواری نسب، تهران ۱۳۶۹ ش.
۵ - فهرست منابع(۱) اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۳، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. (۲) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵ ـ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. (۳) عبدالرحمن بن حسن جبرتی، تاریخ عجایب الا´ثار فی التراجم و الاخبار، بیروت (بی تا). (۴) محمدامین زکی، تاریخ السلیمانیة، بغداد۱۳۷۰/۱۹۵۱. (۵) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۷۰. (۶) عمررضا کحاله، معجم المرجوع کنید به لفین، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۳۷۶). (۷) عبدالکریم مدرس، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین، ترجمة احمد حواری نسب، تهران ۱۳۶۹ ش. (۸) محمد خلیل بن علی مرادی، سلک الدرّر فی اعیان القرن الثانی عشر، بغداد (بی تا). (۹) بابا مردوخ روحانی، تاریخ مشاهیر کرد، تهران ۱۳۶۴ ش؛ ۶ - پانویس
۷ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «برزنجی مدنی»، شماره۹۴۹. ع رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن چهاردهم | علمای قرن دوازدهم | علمای قرن سیزدهم | علمای قرن یازدهم
|